Voor een traditie-bewuste, niet ‘traditionalistische’ architectuur

De architect als antropoloog: zoeken naar evenwicht tussen verandering en continuïteit. ‘Traditie’ is het vermogen om het verleden om te zetten in bouwstenen voor de toekomst. Traditie is dus ‘progressief’, de stad groeit vanuit haar geschiedenis.

Traditie is progressief

De organische opvatting over stedelijke architectuur heeft bij ons tenslotte geleid naar een biologische, evolutionaire visie op de stad. Het wonder van de evolutie is, dat een geheel zichzelf kan blijven, ook als alle delen continu veranderen. Het tabula-rasa-idee van het modernisme à la Corbusier, dat eerst de stad met de grond gelijk wil maken om dan de ‘ideale stad’ op te richten, vinden wij on-biologisch, abstract en totalitair. De waan om totaal te vernieuwen, om te starten vanaf dag nul, is gewoon arrogante zelfverheerlijking. ‘Wat volgt staat altijd in verband met wat eraan voorafging’ (Marcus Aurelius) (…zie ook leidmotief van het Gallo-Romeins Museum Tongeren). Zo ook bij de ontwikkeling van de stad. En die ontwikkeling gebeurt sowieso best in kleine stapjes, zoals bij alle levende wezens en soorten. De evolutietheorie heeft aangetoond dat dit de snelste manier is om vooruit te komen. Het is aan de architectuur om dit globale ritme van de verandering te synchroniseren met de dagelijkse tempi van de stedelingen, de gebruikers van de ruimte, en niet door er op een design-matige manier ver op ‘vooruit’ te lopen.
‘Traditie’ is het vermogen om te leren uit de fouten van het verleden, om het verleden om te zetten in bouwstenen voor de toekomst. Traditie is dus ‘progressief’, de stad groeit vanuit haar geschiedenis. Mensen hebben zowel behoefte aan stabiliteit en continuïteit, als aan het nieuwe. Architectuur is voor ons hét middel om deze dynamiek gestalte te geven: leefbare en aantrekkelijke steden hebben zowel traagheid als snelheid in zich, rust en beweging, oud en nieuw.

“Traditie heeft niets te maken met conservatisme maar wel met diachronische analyse en leervermogen, waardoor verandering zonder catastrofes mogelijk wordt, via doorgegeven informatie. Traditie is het ritme van de evolutie zelf, die sinds 10.000 jaar in toenemende mate een stedelijk gebeuren is. Het modernisme wou daarmee komaf maken en het jaar nul uitroepen,- het is de ideologie van de stad die gedoemd is om te herhalen zonder te leren, en zich permanent in een staat van zelfvernietiging bevindt.” (‘Passione Urbana’: II-1. ‘Geheugen, evolutie, traditie – Bedenkingen over het modernisme’)